Genere e grammatica: una lingua tante sfumature | Giuliana Giusti | TEDxSanremo
La lingua è il più efficace mezzo usato dalla specie umana per descrivere la (percezione della) realtà, comunicare idee e convinzioni, manifestare sentimenti e, di conseguenza, per tramandare principi e tradizioni culturali condivise dal gruppo sociale che usa quella lingua. Allo stesso tempo la lingua è un mezzo potente di riconoscimento del sé e dell’altra persona come appartenente o non appartenente a una determinata comunità di parlanti. I ruoli di genere e gli stereotipi culturali associati al genere sociale sono allo stesso tempo oggetto di identificazione della persona e posizionamento di questa nelle gerarchie condivise, spesso non esplicite a chi parla e a chi interloquisce, con diverse possibili sfumature di status sociale e relazione solidale.
In italiano, il genere è parte del sistema morfologico e sintattico per tutti i nomi, con un chiaro riscontro interpretativo per la maggior parte dei nomi che designano esseri animati, in particolare per esseri umani. Non sorprende quindi che il genere sia collegato al prestigio sociale e alla sfera affettiva nella rappresentazione linguistica.
In questo contributo partirò da una panoramica delle strutture morfologiche e sintattiche coinvolte nella categoria di genere, per creare metacompetenza (cioè competenza esplicita della competenza implicita determinata dal naturale processo di acquisizione della lingua) sui fenomeni di accordo sintattico, riferimento anaforico, designazione generica e specifica dei nomi di ruolo. Saranno quindi vagliate le diverse sfumature interpretative del maschile, del femminile, e delle nuove proposte per il superamento della dicotomia di genere rispetto alla dimensione di innovazione e conservazione della lingua italiana.Giuliana Giusti è ordinaria di Linguistica all’Università Ca’ Foscari Venezia e professoressa onoraria della Facoltà di Lingue dell’Università di Bucarest. È direttrice degli Annali di Ca’ Foscari – Serie Occidentale – Sezione Linguistica; della collana LiVVaL – Linguaggio e Variazione / Variation in Language, di Edizioni Ca’ Foscari, e del Centro Studi sul Multilinguismo CSML. Collabora al progetto VariOpInta – Variation and Optionality in Italo-Romance. Si interessa di linguistica teorica e applicata. Ha collaborato a opere di riferimento quali la Grande Grammatica Italiana di Consultazione (2022, terza edizione), la Grammatica dell’Italiano Antico(2010), Oxford Guide to the Romance Languages (2016) e Cambridge Handbook to Romance Linguistics (2022). È autrice di oltre 100 saggi e di 5 monografie. Si occupa della relazione tra linguaggio, lingua italiana e genere grammaticale e semantico e sociale da oltre un trentennio. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community. Learn more at https://www.ted.com/tedx
More from TED
- 17:53Des algorithmes plus créatifs que l'être humain ? | Flavien Chervet | TEDxSciences Po Lyon[Vidéo interprétée en Langue des Signes Française (LSF) par Lionel du CRILS]A travers son talk "Et si les algorithmes pouvaient être plus créatifs que l'être humain... hérésie ou fin d'un orgueil millénaire... ?", Flavien Chervet nous invite à repenser la créativité à travers les outils d'intelligence artificielle. En réalisant une démonstration en direct, il explore la manière dont plusieurs IA peuvent être combinées pour stimuler et enrichir notre processus créatif. En utilisant ces intelligences artificielles comme leviers, Flavien nous pousse à interroger notre propre potentiel créatif, nous montrant que la collaboration entre l’homme et la machine ouvre de nouvelles perspectives passionnantes. Montage vidéo réalisé par Thierry Souksavanh. Avec beaucoup de pédagogie et un vrai regard transdisciplinaire, Flavien Chervet vous proposera de porter un regard original sur les bouleversements de notre monde, afin de leur donner sens et de les inscrire dans une vision globale et humaniste de la société. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community. Learn more at https://www.ted.com/tedx
- 17:53Des algorithmes plus créatifs que l'être humain ? | Flavien Chervet | TEDxSciences Po LyonA travers son talk "Et si les algorithmes pouvaient être plus créatifs que l'être humain... hérésie ou fin d'un orgueil millénaire... ?", Flavien Chervet nous invite à repenser la créativité à travers les outils d'intelligence artificielle. En réalisant une démonstration en direct, il explore la manière dont plusieurs IA peuvent être combinées pour stimuler et enrichir notre processus créatif. En utilisant ces intelligences artificielles comme leviers, Flavien nous pousse à interroger notre propre potentiel créatif, nous montrant que la collaboration entre l’homme et la machine ouvre de nouvelles perspectives passionnantes. Vidéo réalisée par Thierry Souksavanh. Avec beaucoup de pédagogie et un vrai regard transdisciplinaire, Flavien Chervet vous proposera de porter un regard original sur les bouleversements de notre monde, afin de leur donner sens et de les inscrire dans une vision globale et humaniste de la société. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community. Learn more at https://www.ted.com/tedx
- 9:55Why Kids Are the Best AI App Designers | Golnaz Arastoopour Irgens | TEDxClemsonUWhat if the future of AI isn’t being shaped by experts, but by kids? In this talk, Dr. Golnaz Arastoopour Irgens explores how the creativity and curiosity of the next generation could change the way we think about technology. Golnaz Arastoopour Irgens is assistant professor of human-centered learning technologies at Vanderbilt University. She designs digital learning environments with and for children. Her research explores how children think about ethical issues with Artificial Intelligence and how children design amazing technologies that benefit them and their communities. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community. Learn more at https://www.ted.com/tedx
- 13:37How to become a resilient leader in education | Dr. Kimm Monette | TEDxMabletonDr. Kimm has dedicated nearly three decades to transforming K-12 public education as a School Administrator and Leadership Consultant. At the helm of DrKimm Consulting, LLC, she collaborates with emerging and established leaders to revolutionize schools, non-profits, and corporations. Her expertise lies in culture development, strategic planning, and pioneering program implementation. Dr. Kimm excels in mentoring new leaders, driving strategies that yield tangible results, and championing equitable practices to ensure inclusivity and growth in educational environments. Dr. Kimm has dedicated nearly three decades to transforming K-12 public education as a School Administrator and Leadership Consultant. At the helm of DrKimm Consulting, LLC, she collaborates with emerging and established leaders to revolutionize schools, non-profits, and corporations. Her expertise lies in culture development, strategic planning, and pioneering program implementation. Dr. Kimm excels in mentoring new leaders, driving strategies that yield tangible results, and championing equitable practices to ensure inclusivity and growth in educational environments. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community. Learn more at https://www.ted.com/tedx
- 28:53Strategie Szachowych Mistrzów w życiu i biznesie | Michał Kanarkiewicz | TEDxRzeszowJak myślenie strategiczne, planowanie i podejmowanie decyzji, znane z szachowych rozgrywek, można zastosować w życiu codziennym oraz w biznesie? Prezentacja inspiruje do patrzenia na "całą szachownicę" – zarówno w kontekście osobistym, jak i zawodowym – podkreślając znaczenie precyzyjnego planowania i działania. To wartościowe przesłanie dla każdego, kto chce skuteczniej realizować swoje cele. uczy tajników strategii i gry w szachy. Konsultant biznesowy, szachista i autor 7 książek. Zremisował w symultanach szachowych: w 2020 roku z dwunastym szachowym mistrzem świata Anatolijem Karpowem, a w 2023 z drużyną super-arcymistrzów pod przewodnictwem Magnusa Carlsena – najsilniejszego szachisty wszechczasów. Pracował dla takich marek jak m.in.: Coca-Cola, PZU, KGHM, ING Bank Śląski, Volvo, EY, PwC, Siemens, L’Oréal, Heineken, UBS, Alior Bank, Bank Pekao, Bank Millennium, mBank, Santander Bank, Warta, Luxmed i Lufthansa. W latach 2021-23 prowadził autorski program „Królewska Gra” na Kanale Sportowym. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community. Learn more at https://www.ted.com/tedx
- 15:16Jak młodzi innowatorzy wpisują się w ekonomię jutra | Martyna Łuszczek | TEDxRzeszowInspirujące spojrzenie na wyzwania przyszłości i rolę młodych innowatorów w ich rozwiązywaniu. Pokolenie Z redefiniuje modele pracy, innowacyjność i zrównoważony rozwój, kształtując ekonomię jutra. To wezwanie do otwartości i odwagi w mierzeniu się z problemami, które dziś dopiero zaczynamy dostrzegać. młoda naukowczyni, która kształci się na Massachusetts Institute of Technology, skupiając się na Data Science w ramach jednego z najbardziej zaawansowanych programów edukacyjnych na świecie. Studiuje także ekonomię oraz prawo w Polsce, co pozwala jej łączyć wiedzę techniczną z rozumieniem ekonomicznych i prawnych aspektów nowych technologii. Jest jedną z 50 najlepszych studentów na świecie według Student Global Prize 2024, laureatką konkursu Fundacji Zaawansowanych Technologii "E(x)plory" oraz prelegentką światowych konferencji Wyróżniona przez Forbes "25 under 25" i "TOP100 Women in AI". Autorka publikacji z zakresu technologii i zrównoważonego rozwoju, członkini Krakowskiego Koła Ekonomicznego. Na co dzień jest częścią zespołu w Fundacji Idylla, wspierającej najbardziej potrzebujących. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community. Learn more at https://www.ted.com/tedx